Nederland moet een downloadverbod invoeren. Dat bepaalde het Europese Hof van Justitie in een al lang verwacht arrest. Iets juridischer: Nederland moet haar thuiskopie-uitzondering beperken tot het maken van kopieën uit legale bron. Daarmee is er geen grond meer in de Auteurswet om een download uit illegale bron te rechtvaardigen. Auw.
Dit arrest is het eindresultaat van een al jaren slepend conflict tussen de stichting Thuiskopie en een aantal elektronicaproducenten. Deze bedrijven moeten de thuiskopieheffing als prijsverhoging op hun producten rekenen (hoewel deze uiteindelijk aan de consument worden doorberekend), zodat rechthebbenden worden gecompenseerd voor kopieën die mensen thuis maken van bijvoorbeeld films of televisieprogramma’s. Die regeling is ooit aangenomen omdat consumenten met steeds meer apparaten konden kopiëren (videorecorder, cassettebandje, camcorder) en het niet wenselijk was dat auteursrechthebbenden “achter de voordeur” gingen handhaven.
Het grote discussiepunt in dat conflict was hoe daarbij om te gaan met downloads uit illegale bron. Je kunt zeggen: reken daar gewoon ook een thuiskopievergoeding voor, dan hoeven we geen consumenten lastig te vallen met rechtszaken. Maar dan wordt de thuiskopieheffing natuurlijk wel iets hoger. Ook kun je zeggen: illegaal is illegaal, dat mag niet dus daar hoeft geen rekening mee te worden gehouden bij de thuiskopieregeling. Dat moet bij de rechter worden aangepakt, met schadevergoedingen of strafrechtelijke vervolging. Maar daarbij raak je dan weer aan de privacy van mensen bij de handhaving, plus hoe wéét je dat mensen illegaal kopiëren? En als er niet te handhaven is, dan is een thuiskopievergoeding wellicht beter dan niets.
Het Gerechtshof Den Haag bepaalde in 2010 nog dat downloaden uit illegale bron onder de thuiskopie-regels viel, met als argument met name dat er niet stáát in de wet dat je alleen uit legale bron mag thuiskopiëren of downloaden. Ook uitspraken van de minister begin jaren nul dat dit wenselijk was omdat de consument niet goed kan zien wat een legale of illegale bron is, wogen daarbij mee. En dan kom je bij de rechtszekerheid: als de wet het niet verbiedt en autoriteiten zeggen dat het mag, dan kan de rechtbank niet zomaar ineens zeggen dat het toch niet mag.
De Hoge Raad kon het Hof een heel eind volgen maar besloot toch het Europese Hof te raadplegen: hoe zit het nu? Want onze thuiskopieregel is in de Europese auteursrechtenrichtlijn terecht gekomen, en moet dus vanuit het Europese recht worden uitgelegd.
Het Hof van Justitie begint met vast te stellen dat het Europese auteursrecht vereist dat de wettige belangen van de rechthebbende niet onredelijk worden geschaad. Vanuit dit strikte standpunt wordt dan het effect van onze ‘brede’ thuiskopieregeling afgeschoten: het is niet de bedoeling dat onze wet rechthebbenden verplicht
om de rechtsschendingen te gedogen waarmee de vervaardiging van privékopieën gepaard kan gaan.
Daarmee kan een rechthebbende namelijk niet meer in rechte optreden tegen de maker van zo’n illegale kopie. Derhalve is onze wet in strijd met het Europese recht.
Wat nu? De Auteurswet zal moeten worden aangepast, wat in feite neerkomt op iets van “van een legaal verkregen exemplaar van het werk” in artikelen 16b en 16c Auteurswet. Een kleine aanpassing maar met grote gevolgen: downloaden vanaf Usenet (nieuwsgroepen) of peer-to-peer netwerken, of gewoon vanaf een website, is daarmee dan onrechtmatig en auteursrechthebbenden kunnen dan optreden tegen iedereen die dat doet. Ook als je het als consument doet zonder winstoogmerk en ook als het werk nog lang niet in Nederland verkrijgbaar is.
Het kabinet zegt dat dit verbod per direct in werking is getreden. Het argument hiervoor is dat de wet immers niet expliciet zegt of het wel of niet mag. Met deze uitspraak is er echter maar één uitleg van de wet: het mag niet. Zit wat in, maar het Hof heeft geoordeeld dat onze wet wél illegaal downloaden toestaat (en dat die wet dus opnieuw gemaakt moet). En iets principiëler, een wet die strijdig is met een richtlijn, is niet automatisch ongeldig (HvJ Adeneler-arrest). De wet blijft staan maar de Staat is schadeplichtig voor de schade die rechthebbenden lijden totdat de wet is gecorrigeerd. (Maar Arnoud, bij de bewaarplicht zei je nog dat die mocht worden genegeerd ondanks dat onze wet formeel blijft staan? Klopt, maar daarbij zouden bedrijven gedwongen worden grondrechten van burgers te schenden. En grondrechten winnen het van wetten.)
Hoe dan ook, de grote vraag is nu: wat gaan rechthebbenden (hoi Tim) straks doen met de nieuwe wet? Brein’s strategie is altijd geweest om tussenpersonen aan te pakken, dat is voor hen een stuk kostenefficiënter dan een kwart van alle Nederlandse huishoudens individueel aanpakken. Maar na de uitspraak in de Pirate Bay-blokkade ligt het wellicht alsnog meer voor de hand een aantal downloaders te gaan aanpakken pour encourages les autres.
Zou het werken? Natuurlijk zijn er proxies en vpn’s te over. Maar hoe veel van die 1,5 miljoen huishoudens snappen die?
Arnoud
Kent u onze boekenserie Deskundig en praktisch juridisch advies al? Webwinkels, hosting, software, security en meer!
Het volledige artikel bekijken